حضور فعال ایران در اجلاس جهانی گونه‌های گیاهی و جانوری

حمید ظهرابی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست خبر داد بیستمین اجلاس کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض از ۲۴ نوامبر تا ۵ دسامبر ۲۰۲۵ در سمرقند ازبکستان برگزار می‌شود و ایران هم در این اجلاس حضوری فعال خواهد داشت.

کنوانسیون سایتیس یا کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض از جمله معاهدات بین‌المللی مهم در زمینه گونه‌های گیاهی و جانوری است که در سال ۱۹۷۳ با هدف پایداری، قانونمند کردن و قابلیت ردیابی تجارت بین‌المللی گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض خطر انقراض شکل گرفت و تا کنون ۱۸۵ کشور را با خود همراه کرده است. این کنوانسیون، تجارت بین‌المللی گونه‌های گیاهی و جانوری را با دسته‌بندی این گونه‌ها در سه پیوست با درجات حفاظتی مختلف و قوانینی با درجه سختگیری متفاوت مدیریت می‌کند. این پیوست‌ها بر اساس میزان مورد تهدید بودن گونه در برابر تجارت بین‌المللی طبقه‌بندی شده‌اند.

به گفته ظهرابی در اجلاس کشورهای متعاهد به کنوانسیون سایتیس همه موارد اداری، فنی، ارتباطات، اقدامات، برنامه‌ها و فعالیت‌های تخصصی و مالی کنوانسیون تعریف، تعیین، تصویب و اجرا می‌شود. این اجلاس به دلیل تعدد اسناد و چالشی و زمان‌بر بودن بررسی آن‌ها حدود دو هفته طول می‌کشد و به‌دلیل تنوع موضوعات از جمله مباحث اداری و اجرائی، مالی و فنی و کارشناسی در حوزه‌های مختلف، مستلزم حضور فعال و با تمام ظرفیت کشورها است.
معاون محیط طبیعی سازمان درباره برنامه‌های این اجلاس گفت: «بررسی پیشرفت اجرای کنوانسیون، حفاظت از گونه‌های موجود در پیوست‌های کنوانسیون، بررسی پیشنهادهای مربوط به ارتقاء یا تنزل درجه حفاظتی گونه‌ها در پیوست‌های یک و دو، یا وارد کردن برخی از گونه‌ها به این پیوست‌ها، پیگیری تأمین منابع مالی کنوانسیون، بررسی اسناد و گزارش‌های جلسات کمیته دائمی، کمیته‌های جانوری و گیاهی، دبیرخانه و گروه‌‌های کاری و پیشنهاد اقداماتی برای افزایش اثربخشی کنوانسیون و عملکرد بهتر دبیرخانه از مواردی است که در طی اجلاس انجام می‌شود و در نهایت اسنادی که به تائید و تصویب می‌رسند، لازم‌الاجرا خواهند بود.»

ظهرابی گفت در این اجلاس علاوه بر نماینده کشورهای متعاهد به سایتیس، افراد و گروه‌هایی به‌عنوان ناظران نیز شرکت می‌کنند. نمایندگان کشورهایی که عضو سایتیس، آژانس‌های سازمان ملل متحد و سایر کنوانسیون‌های بین‌المللی نیستند، از این دست افرادند. ناظران سازمان‌های غیردولتی درگیر در حفاظت یا تجارت نیز می‌توانند بنا به صلاح‌دید اعضا شرکت کنند، اما حق رأی ندارند. عموم مردم نیز می‌توانند به‌عنوان بازدیدکننده در جلسه شرکت کنند، اگرچه قادر به شرکت در مباحث نیستند.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست همچنین درباره طرح‌های این اجلاس توضیح داد: «در مجموع ۵۱ پروپوزال شامل ۱۴ پروپوزال مربوط به پستانداران، چهار پروپوزال مربوط به پرندگان، هشت پروپوزال مربوط به خزندگان، یک پروپوزال مربوط به دوزیستان، هفت پروپوزال مربوط به کوسه‌ماهیان و سفره‌ماهیان، یک پروپوزال مربوط به مارماهیان آب شیرین، دو پروپوزال مربوط به خیارهای دریایی، یک پروپوزل مربوط به عنکبوتیان، یک پروپوزال مربوط به شکم‌پایان و ۱۲ پروپوزال مربوط به گیاهان ارائه شده است.» 

به گفته معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی، با توجه به اینکه محدوده پراکنش برخی از گونه‌های پیشنهادی در کشور ما نیز هست و تغییر درجه حفاظتی گونه‌ها می‌تواند بر وضعیت حفاظتی گونه‌های موجود در کشور تأثیرگذار باشد حضور پررنگ و فعال مقام‌های علمی و اجرایی سایتیس کشور در این اجلاس و جلب حمایت نمایندگان دیگر کشورها برای تأیید یا عدم‌تأیید این پیشنهادها می‌تواند نقش مهمی در روند حفاظتی گونه‌ها داشته باشد. 

ظهرابی تاکید کرد: «این اجلاس فرصتی مغتنم برای همفکری، تبادل دانش و تجربیات و فراهم‌کردن شرایط همکاری هر چه بیشتر و نزدیکتر با دیگر کشورهای متعاهد برای برداشتن گام‌هایی قوی‌تر و اثربخش‌تر در مسیر دستیابی به اهداف کنوانسیون و پایداری و قانونمند کردن بهره‌برداری گونه‌های گیاهی و جانوری در سطح بین‌المللی و مقابله با قاچاق حیات وحش است و امیدواریم بتوانیم از این فرصت‌ها به بهترین شکل بهره‌مند شویم.»

تا به امروز بیش از۴۰ هزار و ۹۰۰  گونه شامل شش هزار و ۶۱۰ گونه جانوری و ۳۴ هزار و ۳۱۰ گونه گیاهی تحت پوشش کنوانسیون سایتیس قرار گرفته‌اند.