هدررفت بودجه پژوهش؛ معضل بزرگ کشاورزی ایران
معاون برنامهریزی اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به هزینه سالانه ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار میلیارد ریالی این بخش برای پژوهش، اعلام کرد: «سهم اعتبارات تحقیق و توسعه از تولید ناخالص بخش کشاورزی کمتر از یک درصد است و نرخ نفوذ واقعی یافتههای پژوهشی در مزرعه به ۳۰ درصد نمیرسد.»
اکبر فتحی، معاون برنامهریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، با تاکید بر اینکه فناوری حلقه مفقوده بهرهوری در این بخش است، آمارهای نگرانکنندهای را از وضعیت پژوهش کشاورزی کشور ارائه داد.
او گفت: «بخش کشاورزی ایران سالانه ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار میلیارد ریال از محل اعتبارات دولتی، دانشگاهی و پژوهشی برای تحقیق و توسعه هزینه میکند، اما سهم این هزینه از تولید ناخالص بخش، تنها حدود ۰.۶ تا ۰.۸ درصد است.» فتحی ادامه داد: «این نسبت در کشورهای پیشرو کشاورزی مانند هلند بین دو تا سه درصد است. این فاصله نشان میدهد پژوهش در اقتصاد کشاورزی ایران هنوز به اهرم محرک تولید تبدیل نشده است.»
معاون وزیر جهاد کشاورزی در گفتوگو با ایرنا اضافه کرد: «در دهه اخیر بیش از ۱۸ هزار پایاننامه و طرح پژوهشی در حوزه کشاورزی تولید شده، اما بررسیها نشان میدهد نرخ نفوذ واقعی این یافتهها در مزرعه و واحد تولیدی کمتر از ۳۰ درصد برآورد میشود.» او این وضعیت را زنگ خطری جدی خواند و توضیح داد: «از هر سه دستاورد علمی، تنها یکی به کاربرد عملی میرسد و از این میان نیز کمتر از ۱۰ درصد به تجاریسازی پایدار منتهی میشود.»
فتحی عدم تناسب میان سهم بخش کشاورزی از اقتصاد و فناوری را نشانهای از شکاف ساختاری دانست و گفت: «این بخش بیش از ۱۲ درصد تولید ناخالص داخلی و حدود ۱۷ درصد اشتغال کشور را دارد، اما سهم شرکتهای دانشبنیان کشاورزی از کل زیستبوم فناوری کشور کمتر از هفت درصد است.»
او در عین حال با اشاره به نمونههای موفق گفت: «در پروژه بذر گندم متحمل به خشکی، عملکرد در مزارع دیم ۵۵ درصد افزایش یافت، بدون آنکه مصرف آب بیشتری داشته باشد. در مرغداریهای پیشرو نیز با فناوریهای نوین، ضریب تبدیل غذایی بهبود یافته و سالانه صدها هزار تن در نهاده وارداتی صرفهجویی شده است. اینها مصداق روشن تبدیل پژوهش به تولید اقتصادی است.»
معاون وزیر جهاد کشاورزی چالش اصلی را ضعف در نظام تجاریسازی، گسست بین دانشگاه و بخش خصوصی و نبود سرمایهگذاری خطرپذیر عنوان کرد و گفت: «رویکرد وزارت جهاد، حرکت از «پژوهش برای پژوهش» به سمت «پژوهش برای بازار» است. اگر تنها ۵۰ درصد از یافتههای موجود عملیاتی شوند، ارزش افزوده بخش کشاورزی سالانه بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد ریال افزایش مییابد.»
او در پایان تأکید کرد: «آینده کشاورزی ایران در گرو پیوند واقعی آزمایشگاه با مزرعه و دانشگاه با بازار است.»