هفته کاری چهار روزه در توکیو؛ تلاش ژاپن برای کاهش جمعیت سالمند
با ادامه کاهش نرخ تولد و پیر شدن جمعیت، توکیو به عنوان بزرگترین شهر ژاپن، سیاست هفته کاری چهار روزه را به منظور کمک به تعادل بهتر زندگی کاری و خانوادگی معرفی کرده است.
توکیو بزرگترین شهر ژاپن تلاش دارد تا مشکل پیری جمعیت این کشور را با یک ایده جدید حل کند: هفته کاری ۴ روزه. فرمانداری کلانشهر توکیو که یکی از بزرگترین کارفرمایان ژاپن هم محسوب میشود، از ماه آوریل امسال به کارکنان خود اجازه داده که فقط ۴ روز در هفته کار کنند. همچنین توکیو سیاستی جدید با عنوان «مرخصی نگهداری کودک» را اجرایی کرده که به کارکنان امکان میدهد تا روزانه دو ساعت کمتر کار کنند. هدف از این تغییرات، کمک به کارکنانی است که فرزند دارند تا بتوانند تعادل بهتری میان نگهداری از کودک و کار برقرار کنند. این مطلب را «یوئریکو کوئیکه» فرماندار توکیو، در سخنرانی شورای شهر توکیو در دسامبر ۲۰۲۴ گفته بود.
سایت فورچون که به این موضوع پرداخته نوشته است، این سیاستها در حالی تصویب شده و اجرایی میشوند که نرخ تولد در ژاپن در نیمه اول سال ۲۰۲۴ به پایینترین سطح خود در تاریخ رسیده است. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، کار و رفاه ژاپن، در این دوره از سال تعداد تولدها به ۳۳۹٬۲۸۰ مورد رسید که حدود ۱۰ هزار تولد کمتر از مدت مشابه سال قبل بود.
ژاپن تنها کشوری نیست که با کاهش نرخ باروری روبهرو است. طبق گزارش نیویورکر، پیشبینی میشود ۹۷ درصد کشورهای جهان تا سال ۲۱۰۰، نرخ باروری زیر حد جایگزینی را تجربه میکنند، نرخی که برای حفظ جمعیت ثابت لازم است. کره جنوبی نیز با پایینترین نرخ باروری در جهان مواجه است. در سال ۲۰۲۳ فروش کالسکههای سگ در کره جنوبی از کالسکههای نوزاد پیشی گرفت. سازمان ملل پیشبینی میکند که جمعیت جهان همچنان در این قرن رشد خواهد کرد، اما برخی از حامیان افزایش نرخ تولد از جمله «ایلان ماسک»، نگرانیهایی درباره پیشبینی روند کاهش جمعیت ابراز کردهاند.
تلاش برای ایجاد تعادل
ژاپن از سالها پیش اقداماتی جدی برای مقابله با کاهش نرخ تولد انجام داده است. از دهه ۱۹۹۰، دولت این کشور از شرکتها خواسته که مرخصی والدین را افزایش دهند، یارانههایی برای مهدکودکها داده و همچنین کمکهزینه نقدی به والدین پرداخت کرده است. همچنین در سال جاری، فرمانداری توکیو اپلیکیشن مخصوص دوستیابی راهاندازی کرده تا به افراد مجرد کمک کند تا شریک زندگی خود را پیدا و ازدواج کنند. با این حال، نرخ زاد و ولد همچنان در هشت سال گذشته به طور پیوسته کاهش یافته است.
انتقال به هفته کاری ۴ روزه میتواند به برخی از مشکلات فرهنگ کاری ژاپن رسیدگی کند که به ویژه روی دوش زنان سنگینی میکند. طبق گزارش صندوق بینالمللی پول، فاصله میان مردان و زنان در انجام کارهای خانگی یکی از بزرگترین فواصل در میان کشورهای «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» است، به طوری که زنان در ژاپن پنج برابر بیشتر از مردان در کارهای غیررسمی مانند نگهداری از کودک و مراقبت از سالمندان فعالاند.
بیش از نیمی از زنان ژاپنی که فرزندان کمتری از آنچه که میخواستند داشتهاند، علت داشتن فرزند کمتر را به دلیل افزایش کارهای خانگی ناشی از یک کودک اضافی میدانند.
هفتهکاری کوتاهتر و تقسیم کار بهتر
در برخی موارد، اجرای هفته کاری ۴ روزه باعث بهبود برابری در کارهای خانگی شده است. مردان در آزمایشی که در شش کشور توسط سازمان «هفته کاری چهار روزه جهانی» Day Week Global 4 انجام شد، اعلام کردند که ۲۲ درصد بیشتر وقت خود را به مراقبت از کودکان و ۲۳ درصد بیشتر وقت خود را به کارهای خانگی اختصاص دادهاند.
اگرچه آزمایشهایی مانند هفته کاری ۴ روزه در توکیو میتواند نوآوریهای جالبی باشد، اما ممکن است راهحلی نباشد که برخی آن را تصور میکنند. «جولیا هابزبام»، بنیانگذار شرکت مشاوره محل کار Workathon و نویسنده کتاب «فرضیات کاری: آنچه قبل از کووید و هوش مصنوعی نسلساز میدانستیم و آنچه اکنون میدانیم»، معتقد است هیچ راهحل واحدی وجود ندارد. «در دنیای امروزی که انعطافپذیری در شیوههای کاری افزایش یافته است، نمیتوان گفت که هفته کاری ۴ روزه برای همه مناسب خواهد بود.»