خط ویژه حمل‌ونقل همگانی تهران؛ وعده‌ای اجرایی یا چالش تازه برای بی‌آرتی؟

«اگر بی‌آرتی دیر حرکت کند یا ایستگاه‌ها سرویس‌دهی نداشته باشند، مردم دوباره به سمت خودرو شخصی برمی‌گردند.» این جمله وحید علیقارداشی، مدرس و کارشناس حوزه ترافیک، تصویرگر وضعیت تازه خط ویژه بزرگراه چمران است؛ جایی که از صبح شنبه، علاوه بر اتوبوس‌های تندرو، ون‌های مسافربری و تاکسی‌های برقی نیز اجازه تردد پیدا کرده‌اند.

طبق اعلام شهرداری تهران، فاز اول طرح خط ویژه حمل‌ونقل همگانی در محدوده پل حکیم تا آتی‌ساز اجرا شده و وسایل نقلیه پرسرنشین و برقی می‌توانند در تمام ساعات شبانه‌روز از آن استفاده کنند. مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، پوریا علیمردانی، تأکید کرده این طرح در دو فاز اجرایی می‌شود و در فاز دوم، سرویس ادارات نیز می‌تواند وارد مسیر شود.

با این حال، کارشناسان معتقدند اجرای این طرح بدون تقویت زیرساخت‌ها و حفظ اولویت خطوط بی‌آرتی، می‌تواند نتایج عکس داشته باشد. علیقارداشی به آتیه آنلاین توضیح می‌دهد: حرمت خطوط بی‌آرتی بسیار مهم است و کاهش کارایی آن باعث کاهش جذابیت حمل‌ونقل عمومی می‌شود. هدف اصلی، تشویق مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی است، نه جایگزینی آن با خودروهای چند سرنشین که هنوز حمل‌ونقل همگانی محسوب نمی‌شوند.

مرضیه باریکانی، مدیرعامل انجمن حمل‌ونقل پاک و پایدار، ریشه مشکل ترافیک تهران را عمیق‌تر از طرح‌های جزیره‌ای می‌داند: خطوط بی‌آرتی ظرفیت قابل توجهی دارند، اما مدیریت شهری به آن توجه جدی نکرده است. هر روز طرح جدید ارائه می‌شود، بدون اینکه مشکلات گذشته حل شوند. ما نیاز داریم به جای آزمون و خطا، روی سفرهای کوتاه درون محله‌ای، دوچرخه و توسعه حمل‌ونقل عمومی تمرکز کنیم.

باریکانی به آتیه آنلاین می‌گوید ابزارهای کنترلی برای خودروهای تک‌سرنشین وجود دارد، اما اجرا نشدن آن‌ها باعث می‌شود اقدامات فقط در حد حرف باقی بماند و کارکرد واقعی خطوط بی‌آرتی و حمل‌ونقل عمومی زیر سؤال برود.

اجرای خط H.O.V در تهران، اگرچه نوید افزایش گزینه‌های حمل‌ونقل همگانی را می‌دهد، اما بدون رعایت حرمت خطوط موجود و توجه به زیرساخت‌ها، ممکن است به کاهش کیفیت خدمت‌رسانی بی‌آرتی و تضعیف حمل‌ونقل عمومی بینجامد. پرسش نهایی این است: آیا تهران تجربه موفقی در مدیریت خطوط پرظرفیت خود خواهد داشت یا صرفاً شاهد جایگزینی‌های کم‌اثر خواهیم بود؟