سلطه الیگارشهای فناوری بر دنیا؛ تهدید هوش مصنوعی برای دموکراسی و مشاغل
سناتور دموکرات آمریکایی «برنی سندرز» در سخنرانی جدیدی که در صفحه اینستاگرامش منتشر کرده، با هشدار درباره خطرات هوش مصنوعی و رباتیک، پرسشهایی اساسی درباره آینده کار، دموکراسی، بشریت و کنترل بر سیاره را مطرح کرده است. متن پیش رو متن سخنان سندرز در این ویدئو است.
هوش مصنوعی و رباتیک جهان ما را دگرگون خواهند کرد. هوش مصنوعی تغییراتی غیرقابل تصور در اقتصاد، سیاست، جنگ، سیاست خارجی، سلامت روانی، محیط زیست و حتی شیوه بزرگکردن و آموزش فرزندانمان ایجاد خواهد کرد. افزون بر این، با وجود اینکه باورنکردنی به نظر میرسد، اما ترسی بسیار واقعی وجود دارد که در آیندهای نهچندان دور، یک هوش مصنوعی بسیار پیشرفته بتواند نوع بشر را در کنترل سیاره جایگزین کند. این موضوع علمیتخیلی نیست، بلکه نگرانیای واقعی در میان افراد بسیار آگاه است.
با وجود اهمیت فوقالعاده این مسئله و سرعت پیشرفت آن، موضوع هوش مصنوعی در کنگره، رسانهها و میان عموم مردم بسیار کم مورد بحث قرار گرفته است و این چیزی است که باید فورا تغییر کند.
چند ماه پیش، به عنوان یکی از اعضای کمیته سلامت، آموزش، اشتغال و مستمری در سنای آمریکا، با توجه به چالشهای تاریخی ناشی از رشد سریع هوش مصنوعی، تحقیقی را آغاز کردم. اخیرا نیز گفتوگویی عمومی در دانشگاه جورجتاون با دکتر «جفری هینتون»، برنده جایزه نوبل و چهره شناختهشده به عنوان «پدر هوش مصنوعی» داشتم تا دیدگاه او را درباره طیف گستردهای از موضوعات مرتبط با هوش مصنوعی جویا شوم.
بر اساس تحقیقات ما و اطلاعات دیگری که گردآوری میکنیم، من و همکارانم بهزودی مجموعهای از توصیهها را به کنگره ارائه خواهیم داد؛ اینکه چگونه میتوانیم بررسی تهدیدات بیسابقه هوش مصنوعی را آغاز کنیم. اینها برخی از مهمترین پرسشهایی است که قصد داریم در گزارش خود به آنها پاسخ دهیم:
نخست و شاید مهمترین پرسش این است که چه کسی باید مسئول هدایت گذار به جهان هوش مصنوعی باشد؟ در حال حاضر دستهای از ثروتمندترین افراد جهان همچون «ایلان ماسک»، «جف بزوس»، «بیل گیتس»، «مارک زاکربرگ»، «پیتر تیل» و دیگران، صدها میلیارد دلار در توسعه و بهکارگیری هوش مصنوعی و رباتیک سرمایهگذاری میکنند. آیا ما نسبت به چنین گروه محدود و قدرتمندی که بدون نظارت یا دخالت دموکراتیک، میتوانند آینده انسانیت را شکل دهند دغدغهای نداریم؟ آیا هدف انقلاب هوش مصنوعی این است که فقط افراد بسیار ثروتمند را ثروتمندتر و قدرتمندتر کند؟ یا اینکه این فناوری انقلابی، برای بهرهمندی همه بشریت مورد استفاده قرار خواهد گرفت؟ پرسش اساسی این است: چه کسانی از تحول خارقالعاده جامعه بهرهمند خواهند شد؟
چرا دونالد ترامپ، که بهشدت از این الیگارشهای بزرگ تکنولوژی حمایت میکند، میخواهد فرمانی اجرایی برای جلوگیری از قاعدهمند کردن هوش مصنوعی صادر کند؟ چرا «پیتر تیل»، میلیاردر و سرمایهگذار و از بنیانگذاران شرکت «پالانتیر» (palantir)، کسانی را که خواهان تنظیم و قانونگذاری هوش مصنوعی هستند «سپاهیان دجال» میخواند؟ آیا این گروه منتخب از میلیاردرهای تکنولوژی واقعا فکر میکنند «حق الهی حاکمیت» دارند؟ آیا ما دوباره به قرن نوزدهم بازمیگردیم؟ روزهایی که پادشاهان میگفتند خدا حق حکومت را به آنها داده است. آیا این همان چیزی است که این افراد امروز بیان میکنند؟ و اینکه آنها تا کجا در برابر قانونگذاری دولتی مقاومت خواهند کرد؟
این مسئله بزرگی است و باید بهطور جدی با آن روبهرو شویم. افزون بر این، رباتیک و هوش مصنوعی چه تاثیری بر اقتصاد و زندگی کارگران خواهند داشت؟ یافتههای گزارشی که ماه گذشته منتشر کردیم نشان میدهد هوش مصنوعی، اتوماسیون و رباتیک میتوانند در ده سال آینده حدود ۱۰۰ میلیون شغل در آمریکا را جایگزین کنند؛ از جمله ۴۰ درصد پرستاران، ۴۷ درصد رانندگان کامیون، ۶۴ درصد حسابداران، ۶۵ درصد آموزگاران و ۸۹ درصد کارگران فستفود، در کنار بسیاری مشاغل دیگر که ضربه سنگینی از هوش مصنوعی خواهند خورد.
اخیرا «ایلان ماسک» گفته است: «هوش مصنوعی و رباتیک جایگزین همه مشاغل خواهند شد… کار کردن اختیاری خواهد شد.»
«بیل گیتس» گفته: «افراد برای انجام بسیاری از امور مورد نیاز نخواهند بود.» «داریو اومودئی»، از مدیران شرکت «انتروپیک» (Anthropic)، هشدار داده که هوش مصنوعی میتواند نیمی از مشاغل سطح ورودی یقهسفید را حذف کند.
اگر هوش مصنوعی و رباتیک میلیونها شغل را نابود کنند و بیکاری گسترده به وجود آید، مردم بدون درآمد چگونه زندگی کنند؟ چگونه خانوادههای خود را تامین کنند؟ هزینه سلامت و مسکنشان را چگونه بپردازند؟ آیا دولت برای آمادهسازی در برابر چنین فاجعه اقتصادی اقدام میکند؟
افزون بر این، هوش مصنوعی چه اثری بر دموکراسی ما خواهد گذاشت؟ در زمانی که پایههای دموکراسی در آمریکا و سراسر جهان مورد حمله است، آیا هوش مصنوعی به آزادتر و دموکراتیکتر شدن ما کمک میکند یا قدرت بیشتری به الیگارشهایی میدهد که تکنولوژی را کنترل میکنند؟ آیا هوش مصنوعی به تهاجمی گسترده علیه زندگی خصوصی و آزادیهای مدنی ما تبدیل خواهد شد؟
«لری الیسون»، دومین فرد ثروتمند جهان، درباره یک دولت نظارتی مبتنی بر هوش مصنوعی صحبت میکند؛ دولتی که در آن «شهروندان بهترین رفتار خود را خواهند داشت، چون ما دائما هر آنچه رخ میدهد را ضبط و گزارش میکنیم.» این سخنان دومین فرد ثروتمند جهان است، کسی که میلیاردها دلار در فناوری هوش مصنوعی سرمایهگذاری میکند.
آیا به مرحلهای میرسیم که هر تماس تلفنی، هر ایمیل یا پیامکی که میفرستیم، هر جستوجوی ساده اینترنتیمان برای مالکان هوش مصنوعی قابل دسترس باشد؟ و اگر چنین باشد، در این شرایط چگونه میتوان یک دموکراسی را حفظ کرد؟ چگونه باید از حریم خصوصی خود محافظت کنیم؟
همچنین آیا هوش مصنوعی میتواند معنای «انسان بودن» را بهطور دقیق بازتعریف کند؟ موضوعی که در ظاهر بسیار دور از ذهن و دیوانهکننده است. هویت ما و چگونگی رشد عاطفی و ذهنیمان بهشدت به روابطمان با دیگر انسانها، خانواده، معلمان، دوستان، روابط عاطفی و همکاران وابسته است. همانطور که «جان دان»، شاعر قرن هفدهم گفته است: «هیچ انسانی جزیرهای جداافتاده نیست.» انسانهایی که با آنها تعامل داریم، چه خوب و چه بد، در شکلگیری ما نقش دارند. اما هوش مصنوعی در حال تغییر این فرایند است.
بر اساس نظرسنجی اخیر مؤسسه «کامِنسِنس مدیا»، ۷۲ درصد نوجوانان آمریکایی گفتهاند از هوش مصنوعی برای گفتوگو و مصاحبت استفاده میکنند و بیش از نیمی از آنان این کار را به طور منظم انجام میدهند. معنی این چیست؟ تصور کنید جوانانی که با هوش مصنوعی «دوست» و روزبهروز از دیگر انسانها منزویتر میشوند، در حالی که مدتهای طولانی با شخصیتهای هوش مصنوعی صحبت میکنند.
چه خواهد شد وقتی میلیونها نفر در سراسر جهان حمایت عاطفی خود را از یک ماشین دریافت کنند؟ زمانی که مهمترین ارتباطاتمان دیگر با انسانهای واقعی نیست، اثر بلندمدت این وضعیت بر انسانیت ما چگونه خواهد بود؟
علاوه بر این، تاثیر هوش مصنوعی بر محیط زیست چیست؟ مراکز داده هوش مصنوعی به مقادیر عظیمی برق و آب نیاز دارند. الکتریسیته مصرفی یک مرکز داده نسبتا کوچک میتواند به اندازه مصرف بیش از ۸۰ هزار خانه داشته باشد. مراکز بزرگتر، مانند مرکز ۱۶۵ میلیارد دلاری که «اوپناِیآی» و «اوراکل» در تگزاس میسازند، به اندازه ۷۵۰ هزار خانه برق مصرف میکنند.
شرکت «متا» هم مرکز دادهای به اندازه منطقه منهتن در لوئیزیانا میسازد که مصرف برق آن معادل 1.2 میلیون خانه است. اکنون محله به محله، آمریکاییها با ساخت این مراکز داده مبارزه میکنند؛ مراکزی که توسط بزرگترین شرکتهای جهان ساخته میشود و موجب آسیب به محیط زیست محلی، افزایش قبوض برق و فشار بر منابع آب کمیاب میگردد. در سطح ملی، ادامه ساخت این مراکز چه تاثیری بر محیط زندگی ما خواهد گذاشت؟
فراتر از این، هوش مصنوعی و رباتیک چه تاثیری بر سیاست خارجی و جنگها خواهند داشت؟ در حالی که جنگهای وحشتناک همین حالا در جریاناند، واقعیت غمانگیز این است که جهان هنوز راهی غیر از درگیری مسلحانه برای حل مناقشات نیافته است. با این وجود رهبران کشورها اغلب به دلیل ترس از واکنش مردم در ورود به جنگ تردید میکنند؛ هیچ سیاستمداری نمیخواهد بگوید «ببخشید، ما هزاران زن و مرد جوان را از دست دادیم.» اما اگر رباتها جای انسانها را در میدان جنگ بگیرند چه؟ اگر ارتشهایی از رباتها وجود داشته باشند؟ وقتی میلیونها ربات سرباز جایگزین انسانها شوند، آینده چگونه خواهد بود؟ آیا رهبران بدون نگرانی از تلفات انسانی، تمایل بیشتری برای آغاز جنگ یا تهدیدات نظامی پیدا نمیکنند؟ آیا وارد یک مسابقه تسلیحاتی رباتیک نخواهیم شد؟ ممکن است کشورها علیه یکدیگر بجنگند، اما با رباتها، نه انسانها. موضوع مهمی که کمتر درباره آن بحث میشود این است که وقتی از دست دادن رباتها مسئله مهمی نباشد، سیاست خارجی جهان چگونه تغییر خواهد کرد؟
علاوه بر این و بدون نیاز به بیان برخی پیامدهای بدیهی، آیا هوش مصنوعی یک تهدید وجودی برای کنترل بشر بر سیاره است؟ بسیاری از ما صحنههایی از فیلمهای علمیتخیلی را به یاد داریم که همین موضوع را مطرح کردهاند. یکی از معروفترین آنها صحنهای در فیلم «۲۰۰۱: ادیسه فضایی» ساخته ۱۹۶۸ است، جایی که «هال»، کامپیوتر فوقهوشمند سفینه، علیه اربابان انسانش شورش میکند. امروزه هوش مصنوعی پیوسته در حال پیشرفت است. دکتر «جفری هینتون» اخیرا به من گفته که هوش مصنوعی تنها به کمی زمان نیاز دارد تا از انسان باهوشتر شود. پیامدهای چنین چیزی چیست؟ آیا احتمال اینکه بشر کنترل خود بر سیاره را از دست بدهد افزایش پیدا نمیکند؟ و اگر چنین احتمالی وجود دارد، چگونه باید این تهدید خارقالعاده را مهار کرد؟
اینها فقط بخشی از پرسشهایی است که با رشد سریع هوش مصنوعی و رباتیک باید به آنها پاسخ داد. فراموش نکنید که این افراد صدها میلیارد دلار سرمایهگذاری میکنند و تقریبا هر روز پیشرفتی تازه حاصل میشود. هوش مصنوعی و رباتیک فناوریهایی انقلابی هستند که جامعه را دستخوش تحولی بیسابقه خواهند کرد. آیا این تغییرات مثبت خواهند بود و زندگی مردم عادی را بهبود خواهند داد؟ یا پیامدهایی فاجعهبار خواهند داشت؟ به نظر من کنگره آمریکا باید همین حالا دست به کار شود. باید پاسخ دادن به این پرسشها و پرسشهای مشابه را آغاز کنیم. ما نیازمند یک بحث ملی در اینباره هستیم. این مسئلهای عظیم است. ممکن است کسانی که در راس قرار دارند، همان میلیاردرهایی که تکنولوژی را کنترل میکنند، دلشان بخواهد ما بیتوجه باشیم. اما به خاطر آینده جهانمان، فرزندانمان، محیط زیستمان و تمام چیزهای ارزشمند، این موضوع قابل چشمپوشی نیست.