روز صفر آبی در کمین کلانشهرها
ایران برای ششمین سال متوالی پاییزی خشک را تجربه میکند و کارشناسان نسبت به خطر وقوع «روز صفر آبی» در شهرهایی چون تهران هشدار میدهند.
به گزارش آتیهآنلاین، پاییز امسال نیز بیباران آغاز شده و ایران برای ششمین سال پیاپی درگیر خشکی و کمبارشی بیسابقه است. آسمان بیابر، زمین ترکخورده و سدهایی که هر روز سطح آبشان پایینتر میرود، نشانههای هشداردهندهای از تداوم بحران اقلیمیاند؛ بحرانی که اگر بارشها در هفتههای آینده نرسند، میتواند برخی کلانشهرها را تا مرز «روز صفر آبی» پیش ببرد.
پاییز خشک به ششمین سال پیاپی رسید
درهمین باره روزنامه فرهیختگان گزارشی درباره علل کاهش بارش باران نوشته است؛ احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در توضیح چرایی کمبارشی بیسابقه ایران در ماه مهر و احتمال ادامه وضعیت در ماههای آینده به فرهیختگان گفت: «اکنون ششمین سال پیاپی است که کشور، یکی از خشکترین پاییزهای چند دهه اخیر را تجربه میکند. تعداد سالهای خشک در کشور، تا حد زیادی ناشی از پدیده تغییر اقلیم و تغییر در الگوهای سامانههای جوی به دلیل افزایش میانگین دمای زمین است. کاهش بارندگی در پاییز جاری را میتوان به هر دو عامل نسبت داد: نخست، تغییرپذیری طبیعی سامانه اقلیم که در طول قرنها همواره وجود داشته است و دوم، پدیده تغییر اقلیم که موجب افزایش احتمال وقوع سالهای خشک نسبت به میانگین بلندمدت میشود.»
نقش عامل انسانی در تغییر علمی
او بیان کرد: «تغییر اقلیم تنها ناشی از فرایندهای طبیعی نیست، بلکه عامل انسانی نیز نقش تعیینکنندهای دارد. ما با انتشار گازهای آلاینده و گلخانهای، موجب گرمایش زمین شدهایم. این گرمایش جهانی سبب تغییر در الگوهای جوی زمین شده است؛ محل استقرار تودههای هوا تغییر کرده، مسیر عبور سامانههای جبههای دگرگون شده و جایگاه رودبارها در لایههای بالای جو جابهجا شده است. این تغییرات عمدتاً ناشی از گرمایش زمین هستند که خود حاصلِ افزایش گازهای گلخانهای ناشی از مصرف گسترده سوختهای فسیلی است. هرچند کشورهای جهان بهتدریج بهسوی استفاده از انرژیهای پاک رفتهاند، اما هنوز میزان مصرف سوختهای فسیلی در حدی است که روند افزایش غلظت گازهای گلخانهای ادامه دارد.»
۲۰ روز نخست آبان بارندگی امیدوارکننده نیست
وظیفه با اشاره به چشماندازی که در روزها و ماههای آینده با آن مواجه هستیم گفت: «حداقل تا دو هفته آینده، بارش مؤثری برای عرضهای جنوبی یا دامنههای جنوبی البرز پیشبینی نمیشود. بارشها در این مدت عمدتاً محدود به نوار ساحلی شمال کشور خواهد بود، یعنی دامنههای شمالی البرز شامل استانهای گیلان، مازندران، گلستان و سپس نواحی شمالی آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل. حدود ۲۰ روز نخست آبان، چشمانداز بارندگی چندان امیدوارکننده نیست و شرایطی مشابه مهرماه خواهیم داشت. البته با کاهش دما روبهرو خواهیم بود، اما از نظر بارش، مناطق مرکزی و دامنههای جنوبی البرز همچنان تقریباً بدون بارندگی باقی میمانند. در ادامه و با سردتر شدن هوا، بهتدریج سامانههای جوی و جبههای به عرضهای پایینتر نفوذ خواهند کرد. امیدواریم در آذرماه شاهد بهبود شرایط و بارشهای نسبتاً مطلوب باشیم. رای پاییز، پیشبینیها چندان خوشایند نیست. انتظار میرود بارندگیها در بیشتر مناطق کشور بهویژه در نیمهشرقی، به طور قابلملاحظهای کمتر از حد نرمال باشد.»
احتمال وقوع روز صفر آبی
او ادامه داد: «احتمال وقوع «روز صفر آبی» (وضعیت اتمام ذخایر آب آشامیدنی یک شهر) برای تهران و برخی شهرها مانند مشهد و تبریز وجود دارد. البته نمیتوان برای این موضوع عدد احتمالیای اعلام کرد، زیرا اگر در دهه سوم آبان یا پس از آن سامانه بارشی مؤثری وارد کشور شود، شرایط تا حدی بهبود مییابد. اما در مجموع میتوان گفت احتمال وقوع وضعیت بحرانی کمآبی در حد متوسط وجود دارد، البته احتمال رسیدن بهروز صفر آبی به معنای واقعی آن، یعنی خشکشدن کامل منابع تأمین آب در تهران وجود ندارد، مگر آنکه تأمین آب شهر کاملاً وابسته به منابع سطحی باشد.»
جبران کمبود آب در ماههای آینده چندان نیست
مهدی اسماعیلی استاد دانشگاه تهران و کارشناس حوزه آب به فرهیختگان گفت: احتمال جبران این کمبود در ماههای آینده چندان زیاد نیست. همین مسئله میتواند بر شدت مشکلات بیفزاید. کاهش نزولات جوی در همین فصول نیز میتواند ما را با بحران مواجه کند، بهویژه در مناطق شهری و خصوصاً در کلانشهرهایی مانند تهران که هماکنون نیز با ناترازی در تأمین و مصرف آب روبهرو هستند. در نهایت، فعالیتهای انسانی میتواند آثار سوء این تغییرات را تشدید کند یا به شکلگیری و گسترش آنها سرعت ببخشد؛ از جمله خشککردن تالابها، ازبینبردن دریاچهها و جنگلها، و ایجاد کانونهای جدید گردوغبار. این عوامل میتوانند شدت و گستره آثار ناشی از خشکسالی را افزایش دهند.»