ارزیابی عملکرد یونیسف در بحران غزه به دنبالِ انتقاد سازمانهای مردمنهاد ایرانی
سازمانهای مردمنهاد ایرانی با به چالش کشیدن عملکرد یونیسف در غزه، این نهاد بینالمللی را به کمکاری متهم کرده و خواستار بازنگری فوری رویکردهای آن شدهاند.
در واکنش به بحران انسانی در غزه، گروهی از سازمانهای مردمنهاد ایرانی با ارسال نامهای به یونیسف عملکرد این نهاد را در مقابله با بحران نقد کردهاند. این اقدام تنها یک درخواست کمک نیست بلکه فراخوانی حقوقی به بازنگری در رویکرد یونیسف است.
جمعی از سازمانهای مردمنهاد ایرانی فعال در حوزه حقوق کودک در نامهای رسمی خطاب به خانم کاترین راسل، مدیر اجرایی یونیسف، عملکرد این نهاد بینالمللی را مورد انتقاد قرار دادند. در این نامه اقدامات یونیسف "ناکارآمد" توصیف شده و درخواست شده است تا تدابیر فوری و مؤثرتری برای رسیدگی به وضعیت فاجعهبار کودکان در غزه اتخاذ شود.
در بخشی از این نامه که در پایگاه خبری تحلیلی خیر ایران منتشر شده، آمده است: «ما جمعی از سازمانهای غیردولتی ایرانی فعال در حوزهی حقوق کودک با بیش از سه دهه فعالیت با نگرانی عمیق نسبت به فاجعه انسانی جاری در غزه، این نامه را خطاب به یونیسف ارسال میکنیم. کودکان غزه تحت محاصرهای غیرانسانی با محدودیت شدید دسترسی به غذا، آب آشامیدنی، دارو و سرپناه، در معرض گرسنگی، بیماریهای قابلپیشگیری و مرگ قرار دارند.»
در این نامه با اشاره به گزارشهای یونیسف و سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است که شرایط موجود نقض آشکار مواد ۶ (حق حیات)، ۲۴ (حق دسترسی به خدمات بهداشتی) و ۲۷ (حق برخورداری از استاندارد مناسب زندگی) کنوانسیون حقوق کودک است. امضاکنندگان این نامه با انتقاد از عملکرد یونیسف بیان کردهاند: «اقدامات کنونی یونیسف در پاسخ به این بحران با فوریت و عمق فاجعه همخوانی ندارد، که این امر اعتبار یونیسف را به خطر میاندازد.» آنها همچنین از یونیسف خواستند که اقداماتی پیشنهادی شامل تضمین دسترسی به کمکهای بشردوستانه، افزایش آگاهی جهانی، فشار دیپلماتیک، گزارشدهی شفاف و پیگیری حقوقی را در دستور کار قرار دهد.
امضاکنندگان این نامه از "انجمن حمایت از حقوق کودکان"، "انجمن پرنده درخت کوچک"، "انجمن پژوهشهای آموزشی پویا"، "انجمن تلاشگران یاری همدل"، "انجمن دوستداران کودک پویش"، "انجمن حمایت از کودکان کار"، "انجمن یاریگران کودکان کار پویا"، "جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان"، "گروه فرهنگی اجتماعی کیانا" و "مؤسسه توانمندسازی زنان و کودکان مهروماه" هستند.
این انتقادات در حالی مطرح میشود که یونیسف به اجرای اقداماتی نظیر توزیع کمکهای بشردوستانه و واکسیناسیون کودکان در غزه اشاره کرده است. با این حال، از دیدگاه سازمانهای مردمنهاد ایرانی، این فعالیتها با توجه به مقیاس و فوریت بحران کافی نبودهاند.
گزارشهای رسمی عمق بحران را به وضوح نشان میدهند. بر اساس گزارش یونیسف در مه ۲۰۲۵ بیش از پنج هزار کودک در غزه به سوءتغذیه حاد مبتلا شدهاند که افزایشی ۱۵۰ درصدی نسبت به فوریه همان سال را نشان میدهد و از این میان ۶۳۶ کودک دچار سوءتغذیه حاد شدید (SAM)، یعنی کشندهترین نوع آن، بودهاند. این وضعیت در آمار مرگ و میر نیز بازتاب یافته است، به طوری که طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) تا تاریخ ژوئیه ۲۰۲۵، مرگ ۷۴ نفر به دلیل سوءتغذیه ثبت شده که ۲۴ نفر از آنان کودک زیر پنج سال بودهاند و ۶۳ مورد از این مرگها تنها در ماه ژوئیه به ثبت رسیده است.
این وضعیت پرسشهایی جدی را در مورد توانایی یونیسف برای عملکرد مؤثر در برابر بحران مطرح میکند و نقش محدودیتهای سیاسی و تدارکاتی را در این زمینه برجسته میسازد. به باور برخی تحلیلگران و خبرنگاران، با وجود تلاشهای یونیسف، ماهیت عمدتاً سیاسی این بحران توانایی هر سازمان بشردوستانهای را برای اقدام مؤثر به تنهایی به شدت محدود میکند.
بررسیها نشان میدهد که انتقاد از عملکرد یونیسف تنها به نهادهای ایرانی محدود نیست و این سازمان از دو دیدگاه کاملاً متضاد دیگر نیز تحت فشار قرار دارد. از یک سو، کارکنان محلی این سازمان در غزه رهبری یونیسف را به دلیل «واکنش ضعیف» به حملات نظامی و محکومنکردن صریح کشتار کودکان مورد انتقاد قرار داده و رویکرد آن را نشانه «استانداردهای دوگانه» خواندهاند.
از سوی دیگر، سازمانهایی مانند «انجیاو مانیتور» (NGO Monitor) با متهم کردن یونیسف به «جانبداری علیه اسرائیل»، معتقدند که همکاری آن با برخی سازمانهای محلی فلسطینی بیطرفیاش را خدشهدار کرده است. قرار گرفتن یونیسف میان این دو جریان فشار متضاد پیچیدگی و حساسیت بالای مأموریت آن در منطقه را به وضوح آشکار میسازد.
در نهایت واکنشهای سازمانهای مردمنهاد نقاط ضعف عملکردی یونیسف را برجسته کرده است. اگرچه اقدامات اولیه این سازمان قابل توجه است، اما انتقادات و آمارهای بحرانی نشان میدهد که نیاز به استراتژیهای جدید و فشارهای دیپلماتیک بیشتر برای عبور از بحران احساس میشود. بحران غزه آزمونی جدی برای یونیسف است که نشان داده مشکلات سیاسی بر تواناییهای اجرایی آن تأثیرگذار بوده و این سازمان برای ایفای نقشی مؤثرتر و بازیابی اعتماد نیازمند پاسخگویی قویتر و بهبود فعالیتهای حمایتی خود است.