شکلگیری شکاف عمیق در رضایت مالی خانوارها در اروپا
یورواستات میگوید شکاف عمیقی در رضایت مالی اروپاییها وجود دارد؛ در حالیکه شمال اروپا بالاترین امتیاز را دارد، آلمان با وجود اقتصاد قدرتمند تنها اندکی بالاتر از میانگین ایستاده است.
دادههای تازه یورواستات نشان میدهد اروپاییها در ارزیابی از وضعیت مالی خانوارهای خود اختلافات چشمگیری دارند. درحالیکه کشورهای شمال اروپا بالاترین سطح رضایت را ثبت کردهاند، کشورهای نامزد عضویت اتحادیه پایینترین امتیازها را دارند. نکته شگفتانگیز اما جایگاه آلمان است؛ قدرت نخست اقتصادی اروپا تنها اندکی بالاتر از میانگین قرار گرفته است.
براساس تعریف یورواستات (Eurostat)، رضایت مالی خانوار تنها به درآمد وابسته نیست، بلکه معیاری گستردهتر از ادراک امنیت اقتصادی و ثبات است. این شاخص در قالب طرح «آمار اتحادیه اروپا از درآمد و شرایط زندگی» سنجیده میشود و بر اساس مقیاسی از صفر تا ده تنظیم شده است؛ صفر به معنای «کاملا ناراضی» و ده به معنای «کاملا راضی». پاسخدهندگان هنگام ارزیابی نهتنها به میزان درآمد خود، بلکه به توان پسانداز، بازپرداخت بدهیها، امکان رویارویی با هزینههای اضطراری بزرگ و همچنین ارزش داراییهای خانوار توجه میکنند.
نتایج سال ۲۰۲۲ نشان میدهد میانگین رضایت اروپاییها از وضعیت مالی ۶.۶ بوده است. در صدر جدول، هلند و فنلاند با امتیاز ۷.۶ قرار گرفتند و سوئیس با ۷.۵، نروژ و سوئد با ۷.۴ در ردههای بعدی جای گرفتند. اتریش، ایسلند، بلژیک، دانمارک و بریتانیا نیز اندکی بالاتر از عدد ۷ ایستادند. در مقابل، بلغارستان پایینترین سطح رضایت را با امتیاز ۴.۶ ثبت کرد و پس از آن کشورهای نامزد عضویت از جمله ترکیه، آلبانی، مونتهنگرو، مقدونیه شمالی و صربستان قرار گرفتند. یونان هم با امتیاز ۵.۳ در نزدیکی این گروه جای دارد. در این میان رومانی با امتیاز ۷.۰ به عنوان یک استثنا ظاهر شد و بالاتر از بسیاری کشورهای ثروتمندتر قرار گرفت.
میان قدرتهای بزرگ اقتصادی، تصویر چندان روشن نیست. بریتانیا با امتیاز ۷.۱ در صدر این گروه قرار دارد، اما آلمان با ۶.۸ تنها اندکی بالاتر از میانگین اتحادیه ایستاده است. ایتالیا نیز با ۶.۷ وضع مشابهی دارد، در حالیکه فرانسه با ۶.۴ و اسپانیا با ۶.۳ هر دو زیر میانگین اتحادیه قرار گرفتهاند. این ارقام نشان میدهد که حتی اقتصادهای بزرگ اروپا نمیتوانند لزوما رضایت مالی بیشتری در میان شهروندانشان ایجاد کنند.
نتایج همچنین الگوهای جغرافیایی روشنی را آشکار میسازد. کشورهای شمال اروپا در صدر قرار دارند و غرب اروپا بهطور کلی نمرههای نسبتا بالایی را ثبت کرده است. در جنوب و شرق اروپا نتایج پراکندهتر است؛ رومانی برخلاف انتظار بالا و یونان پایین ایستاده است. در بالکان و میان کشورهای نامزد عضویت اما رضایت به شکل پیوستهای در پایینترین سطح قرار دارد.
«یورونیوز بیزنس» دادههای رضایت مالی را با سطح درآمد مقایسه کرده است. یافتهها نشان میدهد حدود ۵۱ درصد اختلاف میان کشورها با درآمد اسمی خانوارها توضیح داده میشود و این رقم وقتی براساس قدرت خرید واقعی محاسبه شود، به ۵۵ درصد میرسد. به بیان دیگر پول مهم است اما تنها عامل نیست. نمونهها این شکاف را روشن میکند: ترکیه و بلغارستان هم در درآمد با حدود 10 هزار یورو و هم در رضایت با امتیاز 4.7 و 4.6 پایینترین هستند، اما رومانی با درآمد ۹ هزار یورو توانسته به رضایت ۷.۰ دست یابد. در مقابل، آلمان با بیش از ۳۵ هزار یورو درآمد سالانه تنها امتیاز ۶.۸ را به دست آورده و لوکزامبورگ با درآمدی نزدیک به ۴۷ هزار یورو نیز وضع مشابهی دارد. یونان و ایرلند نیز با وجود درآمدهای نسبتا بالا، رضایت پایینتری را گزارش کردهاند.
کارشناسان معتقدند دلیل این شکاف در عواملی فراتر از درآمد نهفته است؛ هزینههای بالای زندگی، بحران مسکن، فشار بدهی، تورم و نابرابری میتوانند رضایت مالی را تضعیف کنند. از سوی دیگر، کشورهایی چون رومانی به دلیل رشد درآمدها نسبت به گذشته و احساس بهبود، رضایت بیشتری ابراز میکنند.
گزارش یورواستات یادآور میشود که رضایت مالی شاخصی اقتصادی و در عین حال روانشناختی است. برای سیاستگذاران، این یافتهها پیامی روشن دارد: تنها رشد درآمد کافی نیست، بلکه باید امنیت مالی، ثبات اقتصادی و توان مقاومت در برابر شوکها نیز تقویت شود. مسألهای که در شرایط پرتنش اقتصادی امروز اروپا اهمیتی دوچندان یافته است.