تب لاغری با آمپولهای ممنوعه؛ وقتی زیبایی با سلامت معامله میشود
با وجود هشدار وزارت بهداشت درباره خطر مصرف خودسرانه آمپولهای لاغری مانند مانجارو و اوزمپیک، بازار قاچاق و تبلیغات مجازی این داروها در ایران داغ است و بسیاری از مصرفکنندگان بدون آگاهی علمی به استقبال آن رفتهاند.
به گزارش آتیه آنلاین، تب لاغری با آمپولهای خارجی و نسخه ایرانیشان، از اینستاگرام تا داروخانهها، به پدیدهای فراگیر بدل شده؛ داروهایی که هنوز مجوز کامل ندارند، اما بیمحابا تزریق میشوند و میان رؤیای لاغری و کابوس عوارض، قربانیان خود را میگیرند.
روزنامه شرق در گزارش به همین موضوع پرداخت، در بخشهایی از این گزارش آمده که: به گفتهی سخنگوی سازمان غذا و دارو، آمپول مانجارو هنوز در فهرست رسمی دارویی ایران ثبت نشده و مجوز واردات یا عرضه ندارد. در مقابل، اسپارتینا (مانجاروی ایرانی) مجوز تولید داخلی دارد اما مصرف آن هم فقط باید با نسخه پزشک انجام شود. با این حال، اغلب این داروها از طریق قاچاق یا فروش آنلاین در دسترس مردم قرار گرفتهاند و تبلیغات فضای مجازی، آنها را بهعنوان راهی سریع و بیخطر برای لاغری معرفی میکند.
سازمان غذا و دارو هشدار داده است: حتی داروهای دارای مجوز نیز فقط برای بیماران دارای چاقی مفرط یا بیماریهای متابولیکی جدی قابل استفادهاند. استفاده خودسرانه میتواند به التهاب لوزالمعده، سنگ صفرا، فلج روده، سرطان تیروئید و واکنشهای آلرژیک شدید منجر شود.
تجربههای تلخ و شیرین مصرفکنندگان
سارا، ۳۴ ساله، پس از ابتلا به کبد چرب تصمیم به تزریق مانجارو گرفت. او میگوید دارو را از یک فروشگاه اینستاگرامی خریده و در دو ماه و نیم ۹ کیلوگرم وزن کم کرده است. اما در عین حال از سرگیجه و ضعف شدید رنج میبرد و برای جلوگیری از بیحالی مجبور به خوردن شیرینیجات است.
در مقابل، محمد که سابقاً ورزشکار بوده، پس از دو تزریق پیاپی در دو هفته، ۸ کیلو وزن کم کرد اما دچار تهوع و عوارض گوارشی شدید شد و نزدیک بود بستری شود. با قطع دارو، تمام وزن ازدسترفته بازگشت. او اکنون از مشکلات معده رنج میبرد.
در سوی دیگر، مهدیه، ۳۰ ساله که پس از زایمان دچار چاقی و افسردگی شده بود، از آمپول دفاع میکند. او میگوید در سالن زیبایی با این محصول آشنا شده و پس از چهار تزریق، ۱۰ کیلو لاغر شده است. به باور او، اگر این دارو خطرناک بود، چهرههایی مانند ایلان ماسک یا آریانا گرنده از آن استفاده نمیکردند.
این روایتها نشان میدهد ناآگاهی عمومی، تبلیغات چهرههای مشهور و دسترسی آسان چگونه باعث شده مردم، بدون بررسی علمی، سراغ دارویی بروند که حتی پزشکان در مورد عوارضش اطمینان ندارند.
لاغری با بازگشت تضمینی
یکی از متخصصان داخلی که نخواست نامش فاش شود، خود نیز تجربه مصرف مانجارو را دارد. او توضیح میدهد که ساختار مولکولی این دارو با سموگلوتاید (ماده فعال اوزمپیک) متفاوت است و عوارضش کمتر گزارش شده. به گفته او، اگر بیمار آزمایشهای دقیق انجام دهد و تزریق تحت نظارت پزشک باشد، مصرف دارو «میتواند بیخطر» باشد.
او مدعی است بیشترین کاهش وزن در ماه حدود ۱۰ کیلوگرم است اما بلافاصله تأکید میکند که با قطع دارو، وزن بهسرعت بازمیگردد و برای حفظ نتیجه باید «دوز یادآور» تزریق شود. این مسئله عملاً فرد را به مصرف دائمی دارو وابسته میکند.
وی در مقایسه نوع ایرانی و خارجی میگوید: «مانجاروی ایرانی مثل سایپا است در مقابل هیوندای؛ ساختار شیمیایی یکسان است ولی کیفیت و اثربخشی متفاوت.»
نگاه علمی: هر تأییدیهای بیخطر نیست
دکتر منصور رضایی، فوقتخصص تغذیه دانشگاه شهید بهشتی، تأکید میکند که هیچ روش واحدی برای درمان چاقی وجود ندارد و علتهای چاقی بسیار متنوع است. او مصرف این داروها را ناشی از «بازار مکاره تبلیغات مجازی» میداند و یادآور میشود که مانجارو اصلاً برای درمان دیابت نوع ۲ ساخته شده بود و لاغری تنها عارضه جانبی آن محسوب میشد. با افزایش تقاضا، این عارضه بهاشتباه بهعنوان «کارکرد اصلی» تبلیغ شد.
رضایی هشدار میدهد که حتی داروهایی با تأییدیه FDA لزوماً ایمن نیستند. او نمونهای از داروی سیبوترامین را یادآور میشود که سالها بعد از مصرف گسترده، به دلیل بروز حملات قلبی و سکته از بازار جهانی جمعآوری شد. بنابراین، مانجارو نیز ممکن است در آینده عوارض جدیتری بروز دهد.
پیشبینی عوارض جدی در آینده
این متخصص و نیز دکتر ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصین داخلی ایران، تأکید دارند که عوارض بلندمدت مانجارو هنوز ناشناخته است، اما احتمال بروز آسیبهای کبدی، سنگ صفرا و مشکلات قلبیعروقی بسیار زیاد است.
به گفته خسرونیا، در کشورهای اروپایی و آمریکا نیز این دارو تنها برای بیماران خاص تجویز میشود و خرید آزاد آن عملاً ممکن نیست. قیمت بالای دارو نیز مانعی دیگر است؛ برای مثال، آمپول ویگووی حدود ۱۸۵ تا ۲۵۰ یورو قیمت دارد و تنها با نسخه پزشک قابل تهیه است. در اروپا، اوزمپیک فقط برای درمان دیابت مجاز است و تجویز آن برای لاغری ممنوع است.
زنان در خط مقدم فشار زیبایی
بر اساس آمار غیررسمی، حدود ۹۰ درصد مصرفکنندگان این آمپولها زن هستند. دکتر نیره توکلی، جامعهشناس، این پدیده را نتیجه فشارهای فرهنگی و رسانهای میداند: در جامعهای که زن بودن همواره با الزامات ظاهری همراه است، تمایل به لاغری و زیبایی افراطی طبیعی جلوه میکند.
او معتقد است که این تب لاغری، واکنشی به کنترلهای اجتماعی و محدودیتهای طولانیمدت بر بدن زنان است. به گفته او، «سالها اجبار به پوشش و حجاب باعث شده بدن زن به موضوعی سرکوبشده بدل شود، و اکنون زنان در تلاشاند کنترل و نمایش آن را پس بگیرند».به باور توکلی، این وضعیت ریشه در بحران هویتی و فشار تبلیغات بر ایده «بدن بینقص» دارد.
موضع سازمان غذا و دارو
محمد هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو، توضیح داده است که اوزمپیک و مانجارو در فهرست رسمی دارویی ایران قرار دارند، اما برند مانجارو هنوز ثبت نشده و اوزمپیک اگرچه دارای کد IRC است، تاکنون وارداتی نداشته است. او تأکید میکند که ثبت هر دارو منوط به ارسال پرونده از سوی شرکت تولیدکننده است و گاهی به دلایل اقتصادی یا تمرکز بر بازارهای دیگر انجام نمیشود.
درباره اسپارتینا (مانجاروی ایرانی)، هاشمی میگوید این دارو مجوز تولید دارد، مراحل کنترل کیفی را طی کرده و تاکنون عارضه جدی از آن گزارش نشده است، با این حال مانند همه داروها تحت پایش دائمی است و در صورت بروز مشکل، امکان توقف توزیع وجود دارد. او مقایسه میکند که توقف موقت برخی داروها، مانند واکسن HPV، در نظامهای دارویی بینالمللی نیز امری طبیعی است.
هاشمی بزرگترین خطر را در مصرف خودسرانه و خرید محصولات قاچاق و تقلبی میداند و هشدار میدهد حتی داروهای اصلی لاغری نیز فقط برای افراد مبتلا به چاقی مفرط یا بیماریهای خاص مجازند. او از مردم خواست داروهای ضددیابت و لاغری را فقط با نسخه پزشک و از مسیرهای قانونی تهیه کنند و هرگونه فروش غیرمجاز را از طریق سامانه ۱۹۰ گزارش دهند.