یافتههای جدید مرکز آمار از وضعیت اجتماعی و اقتصادی ایران: افول در تمام ابعاد
مردادماه امسال مرکز آمار ایران گزارشی از وضعیت شاخصهای کلان اقتصادی و اجتماعی کشور ارائه کرده که بر اساس آن اغلب این شاخصها نسبت به گزارش قبلی در سال ۹۸ نزول کردهاند و سفره خانوادهها کوچکتر شده است.
با توجه به تغییرات سریع در شاخصهای اقتصادی و اجتماعی و نیاز سیاستگذاران و برنامهریزان به آمار و اطلاعات دقیق و بهنگام، گزارشی تحت عنوان «شاخصهای کلان اقتصادی و اجتماعی کشور» از سوی مرکز آمار منتشر شده است. این گزارش شامل مجموعهای از شاخصهای کلان اقتصادی و اجتماعی کشور از زمستان 1398 است که بهروزرسانی و در نوزدهم مردادماه 1404 منتشر شده است.
همچنین گزارش مورد نظر حاوی آخرین اطلاعات سالانه، فصلی یا ماهانه در زمینه حسابهای ملی، شاخصهای قیمت، وضع مالی دولت، متغیرهای پولی و اعتباری، بورس، بودجه خانوار و توزیع درآمد، جمعیت و نیروی انسانی، صنعت و معدن، تجارت خارجی، ساختمان و مسکن، انرژی و کشاورزی است. با توجه به اهمیت بررسی شاخصها مروری بر برخی از نکات ضروری به نظر میرسد.
تحرکات جمعیت
براساس این گزارش تعداد ولادتهای ثبت شده در آمار از یک میلیون و پانصد و بیست و هشت هزار و پنجاه و سه ۱۵۲۸۰۵۳ در سال ۱۳۹۵ به عدد نهصد و هفتاد و نه هزار و نهصد و سی و هفت ۹۷۹۹۳۷ رسیده است. این عدد در طول مدت هشت سال ۳۶ درصد کاهش داشته است.
در صفحه 26 گزارش آمده است: در حالی که در سال ۱۳۹۵ هر چهار ازدواج یکی به طلاق میانجامید و نرخ طلاق ۲۵ درصد ازدواجها بوده، سال ۱۴۰۳ نرخ طلاق در کل کشور به ۴۰ درصد ازدواجها رسیده است. یعنی از هر پنج ازدواج، دو ازدواج به طلاق انجامیده است.
مشارکت اقتصادی
در زمینه مشارکت اقتصادی ذکر شده که نرخ مشارکت اقتصادی زنان از ۱۷ درصد در دهه ۹۰ به ۱۴ درصد در سالهای اخیر تقلیل یافته است. مشارکت اقتصادی مردان نیز در دهه نود حدود ۷۱ درصد بوده که در سنوات اخیر ۶۸ درصد شده است. این نکته حائز اهمیت است که با پایین آوردن هرچند صوری جمعیت فعال خواستهاند به شکل عددی نرخ بیکاری را کاهش دهند. به همین علت با کاهش دو سه درصدی نرخ بیکاری مواجهیم.
در جدول صفحه 36 تعداد دانشجویان در هر رشته تحصیلی نمایش داده شده است. به نظر میرسد به جز رشتههای ریاضی در مابقی رشتهها زنان پیشتازند. (در سالیان پیش مجموع دانشجویان مرد از زن بیشتر بوده که از سال ۱۴۰۳ این نسبت تغییر کرده است) این درحالیاست که شکاف بسیار بالایی در اشتغال وجود داشته و اغلب این زنان نه ضرورتاً بیکار که بهعنوان جمعیت غیرفعال درنظر گرفته میشوند.
هزینههای خانوار
تا سال ۱۳۹۲ با توجه به بعد خانوار میزان هزینه خانوار از درآمد ماهانه ایشان بیشتر بوده و تراز هزینه و درآمدی منفی بوده است. به مدد کاهش بعد خانوار به ۳.۱ این تراز مثبت شده و در سال ۱۴۰۲ به طور متوسط ۸۰ درصد درآمد، هزینه میشده است. البته اثر دهکهای بالا بر این عدد بسیار زیاد است. تا ۶ دهک تقریبا پساندازی برایشان متصور نیست.
همچنین در سال ۱۴۰۲ سهم هزینههای خوراکی به کل هزینهها در مقیاس متوسط ۲۴ درصد، مسکن ۴۲.۴ درصد، پوشاک و کفش ۳.۲درصد، اثاث منزل ۳.۳ درصد، بهداشت و درمان ۸.۸ درصد، حمل و نقل و ارتباطات ۸.۳ درصد و تفریحات و فرهنگ ۱.۶ درصد است. بازهم باید یادآور شد که سهم خوراک برای دهکهای پایین حدود ۴۰ درصد و مابقی سهم مسکن میشود. دهکهای پایین، با سهم بالاتر هزینه روی غذا (استنباط از تأثیر تورم غذا)، تورم را به عنوان کاهش قدرت خرید ضروری احساس میکنند، در حالی که دهکهای بالا بیشتر روی غیرغذا (لوکس) تأثیر میپذیرند. افزایش ضریب جینی به معنای تشدید این احساس نابرابری است.
تورم اقلام خوراکی
بخش دیگر گزارش مرکز آمار به یکی از دادههای مهم که تورم محسوس در جامعه را نشان میدهد، یعنی تورم اقلام خوراکی اختصاص یافته است. جداولی که تغییر قیمت خرداد ۱۴۰۴ به خرداد ۱۴۰۳ را نشان میدهد به نظرم از نرخ تورم اعلامی مهمتر است. برنج ایرانی ۱۳۴.۲ درصد، لیموترش ۱۴۹.۷ درصد، نخود ۱۰۴.۱ درصد، لوبیا چیتی ۲۳۹.۸ درصد، لوبیا قرمز ۱۱۷.۲ درصد و لپه ۱۳۴.۳ درصد بیشترین میزان تورم را داشتهاند. تنها محصول خوراکی که کمی نسبت به سال پیش ارزانتر شده هندوانه است. مطابق جدول مجموعه منابع گوشت و مرغ و ماهی ۲۲.۳ درصد افزایش و لبنیات ۵۶.۸ درصد افزایش قیمت داشته است.