تحول فرهنگ کاری ژاپن؛ فرصتی تازه برای مهاجران در سرزمین نظم و سنت
فرهنگ کاری سنتی ژاپن که روزگاری با ساعات طولانی، سختگیری و نظم خشک شناخته میشد، اکنون در حال پوستاندازی است. با رشد دورکاری و پذیرش سبکهای کاری منعطف، نهتنها زندگی حرفهای ژاپنیها دگرگون شده، بلکه این تغییرات راه را برای مهاجران، بهویژه از هند، هموار کرده است تا با حفظ هویت خود، در جامعهای تازه جای بگیرند و شکوفا شوند.
به گزارش آتیه آنلاین و به نقل از ژاپن تایمز؛ «ویبهور جین»، مهندس فناوری اطلاعات اهل هند، در سال ۲۰۲۲ به توکیو نقلمکان کرد. او پس از سالها کار آزاد در کشورهای فنلاند، اسپانیا و نیوزیلند، نسبت به مهاجرت به ژاپن مردد بود، چرا که نگران ساعات کاری طولانی، رفتوآمد طاقتفرسا و موانع زبانی بود. اما با شیوع همهگیری کووید-۱۹ و رواج دورکاری در بسیاری از شرکتهای ژاپنی شرایط تغییر کرد. این انعطافپذیری باعث شد تا او بتواند بدون نیاز فوری به تطبیق با فرهنگ سختگیرانه کاری یا تسلط بر زبان، به ژاپن نقلمکان کند.استفاده از دورکاری در ژاپن در دوران همهگیری رشد چشمگیری داشت. طبق نظرسنجی دولتی سال ۲۰۲۴، در آماری بسیار بالاتر از قبل از همهگیری، نزدیک به ۲۵ درصد از کارکنان هنوز هم به صورت دورکار فعالیت میکنند. برای مهاجران هندی، این تغییر شرایط ورود به جامعه ژاپن را آسانتر کرده است. بهویژه برای زنان هندی که اغلب به عنوان همراه همسر وارد ژاپن میشوند و بهدلیل مانع زبان، مسئولیت نگهداری از کودکان و فاصله شغلی، بازگشت به بازار کار برایشان دشوار است.داستان «بیجتا رانی» نمونهای از این روند است. او در سال ۲۰۱۳ به دلیل شغل همسرش به ژاپن رفت و برای بزرگ کردن فرزندانش، شغل خود را کنار گذاشت. اما در سال ۲۰۲۱، زمانی که فرزندانش بزرگتر شده بودند، توانست دوباره وارد بازار کار شود آنهم به لطف شرکتی که به زبان انگلیسی بود و به دورکاری روی خوش نشان میداد. او میگوید انعطافپذیری این شرکت، و کم شدن نگرانی درباره مسئولیتهای خانوادگیاش، فرصتی واقعی برای اثبات تواناییهایش فراهم کرد.«سوپریتی ستهی» و «پراساد باکر»، زوج حرفهای هندی که در سال ۲۰۲۱ به ژاپن بازگشتند نیز توانستند به لطف سیاستهای کاری منعطف، میان شغل و فرزندپروری تعادل برقرار کنند. آنها بدون کمک خانواده و تنها با اتکا به کار هیبریدی، ساعات رفتوآمد را کاهش داده و کنترل بیشتری بر برنامه روزانه خود به دست آوردند، تغییری که در قیاس با فرهنگ سنتی ژاپن بسیار بزرگ است. «ستهی» میگوید این شرایط باعث شد پس از زایمان، بازگشت به کار برایش سادهتر شود و بتواند به شیردهی ادامه دهد. «باکر» نیز میگوید انعطاف کاری نهتنها برای فرزندشان، بلکه برای سلامت روان خودشان هم حیاتی بود.با این حال، دورکاری برای همه موفقیتآمیز نبوده است. تجربه «شیپرا باکسی بهاتناگر» روی دیگر این سکه را نشان میدهد. او که در سال ۲۰۲۱ به ژاپن مهاجرت کرد و به صورت دورکار با بخش هندی یک شرکت ژاپنی همکاری داشت، با مشکلاتی نظیر اختلاف ساعت، انزوای فرهنگی و فضای محدود زندگی مواجه شد. حتی تلاش برای کار در فضاهای اشتراکی هم نتیجهای نداشت. او به عنوان فردی اجتماعی، از نبود تعامل حضوری رنج میبرد و در نهایت به همراه همسرش به دبی مهاجرت کرد.این روایتها روندی کلی را نشان میدهند: دورکاری و مدلهای ترکیبی کار، ژاپن را برای نیروهای کار بینالمللی، بهویژه والدین و همراهان شغلی، جذابتر کردهاند، اما چالشهایی مانند انزوا و ناهماهنگی فرهنگی همچنان پابرجاست؛ مگر اینکه با حمایت اجتماعی و سازمانی همراه شوند.با این حال، برای بسیاری، انعطافپذیری تحولی مثبت به همراه داشته است. «جین» که اکنون از اوساکا بهصورت دورکار فعالیت میکند، از خارج شدن از «حباب بینالمللی توکیو» استقبال میکند. «ستهی» معتقد است که پذیرش سبکهای کاری متنوع میتواند تصویر ژاپن را نزد نیروهای داخلی و خارجی تغییر دهد. کشور بهتدریج در حال عبور از تصویر مردان کارگرِ خسته و فرسوده است؛ تغییری ضروری برای رقابت در سطح جهانی.