توسعه انرژی سبز روی کاغذ، مرگ خاموش در شهرها
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در مراسم افتتاح رسمی پروژه پنلهای خورشیدی دانشگاه تربیت مدرس از ناممکن بودن توسعه کشور بدون توسعه انرژی گفت. اینکه قرار است توسعه انرژیهای تجدیدپذیر چه موقع اجرایی شود و به داد شهرهای آلوده و نیمه تعطیل برسد، مسئلهای قابل بررسی است.
بحران آلودگی هوا در هفتههای اخیر، همچون سالهای گذشته در کنار تعطیلیهای گسترده و موج مراجعه به مراکز درمانی، فاصله جدی میان سخنان رسمی درباره انرژیهای تجدیدپذیر و واقعیت نفسگیر شهرهای کشور را آشکار میکند. این تضاد، زمانی برجستهتر میشود که مسئولان از توسعه سریع انرژیهای سبز سخن میگویند اما آمارهای رسمی، تصویری کاملاً متفاوت از وضعیت سلامت عمومی، بحران آموزش و آلودگی زیستمحیطی ارائه میدهند.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری امروز در مراسم افتتاح پروژه پنلهای خورشیدی دانشگاه تربیت مدرس، گفت: «توسعه کشور بدون توسعه انرژی ناممکن است. کشور ما امکان زیادی برای تولید برق خورشیدی دارد و دانشگاهها هم آمادگی نصب این نیروگاه را دارند.»
او بر لزوم فرهنگسازی در مدیریت مصرف انرژی نیز تأکید کرد: «دانشگاه وظیفه دارد نحوه مصرف را آموزش دهد و خودش هم این تکنولوژیها را تولید کند و از واردات دور شود.»
سیمایی صراف با اشاره به ضرورت تغییر رویکرد انرژی در کشور گفت: «به همین خاطر به انرژیهای سبز و تجدیدپذیر نیاز داریم تا از این مشکلات و ناترازی عبور کنیم.» با این حال، واقعیتهای موجود نشان میدهد که اقدامات فعلی هنوز نتوانسته بحران را کاهش دهد.
شکاف میان وعدههای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر و واقعیت آلودگی هوا
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت روز گذشته، در نشست بررسی عملکرد دستگاهها در اجرای قانون هوای پاک، تصویر دقیقتری از بحران ارائه داد و گفت: «طی بازه زمانی یکم تا هشتم آذر ۱۴۰۴ بیش از ۱۷۰ هزار مراجعه به اورژانس به دلیل بیماریهای قلبی و تنفسی ناشی از آلودگی هوا ثبت شده و این مراجعهها نسبت به قبل ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش یافته است.»
به گفته او تعداد بالای خودروهای فرسوده، استفاده برخی نیروگاهها از مازوت با درصد گوگرد بالا و کیفیت پایین سوخت همچنان اصلیترین عوامل آلودگی هستند.
او با اشاره به گزارش سازمان جهانی بهداشت توضیح داد: «شهرهای بزرگ کشور تقریباً تمام سال در شرایط ناسالم نفس میکشند. تهران ۱۴ روز، اصفهان ۱۶ روز، کرج ۱۵ روز، اهواز تنها ۲ روز و اراک ۱۳ روز هوای پاک داشتهاند.»
همچنین معاون بهداشت وزارت بهداشت میگوید: «خسارت سالانه آلودگی هوا در حوزه سلامت حدود ۱۷ میلیارد دلار است.»
به این ترتیب، طرحها و برنامهها روی کاغذ از انرژی سبز میگویند، اما شهرها در آلودگی عمیق نفس میکشند. از آینده روشن انرژی گفته میشود، اما نسل امروز با «نسل کمسواد» و «مرگ خاموش» تهدید میشود.
رئیسی توضیح میدهد: «تعطیلیهای اضطراری و پیاپی راهحل پایدار نیست و مسیر واقعی کاهش آلودگی از جایی آغاز میشود که دستگاهها وظایف قانونی خود را انجام دهند. فقط اجرای کامل قانون هوای پاک میتواند به شکل اساسی شرایط را تغییر دهد.»
واقعیت این است که امید به انرژی سبز و تجدیدپذیر، اگر تنها به پروژهها محدود شود و در حد شعار باقی بماند، نمیتواند بحران عمیق آلودگی هوا در ایران را حل کند. مرگ هزاران نفر در سال، تعطیلی مدارس و دانشگاهها، فشار بر سیستم درمان و خسارت اقتصادی گسترده، نشان میدهد که تنها راه خروج واقعی، اقدام جدی، سیاست هماهنگ و اراده مستمر است. کارشناسان تأکید میکنند تنها با همگرایی دستگاهها، نظارت دقیق و اراده مدیریتی میتوان مسیر تحقق هوای پاک را واقعی کرد.